DÒNG SÔNG NÂU - CHUYỆN ĐỜI, CHUYỆN NGHỀ (P3-cuối)

"Vết nứt của Thuỷ Điện Sơn La có thể đã cứu mạng sống của tôi".
 

                Đã 10 năm trôi qua kể từ ngày Công trình Thuỷ điện Sơn La thi công khối bê tông đầm lăn đầu tiên - tháng 5 năm 2008. Khí thế tại công trường lúc đó làm tôi nhớ lại chiến dịch tổng tấn công mùa xuân nhiều thập niên về trước. Thành phần bê tông đầm lăn do công ty Elinco Thuỵ sỹ dưới sự chỉ đạo thiết kế của GS. Dunstain M. người Anh mặc dù có nhiều tranh cãi đã được Tổng Công ty Điện lực VN - EVN duyệt cho phép thực hiện.

          Tôi và các đồng nghiệp Nhật Bản đến từ Nipon Koye có phần lo lắng. Nguyên nhân là do thành phần bê tông đầm lăn đó có hàm lượng bột quá lớn vượt ra ngoài giới hạn cần thiết. Theo đề xuất của chúng tôi (Công ty Tư vấn ĐHXD và Nipon Koye) có thể giảm 20-40 kg tro bay Phả Lại đồng thời tăng khoảng 10 kg xi măng PC 40 nhằm giảm co ngót của bê tông khi đông cứng. Mặt khác khi thi công bê tông đầm lăn, mỗi lớp đổ dày khoảng 30 cm phải được bảo dưỡng không dưới 24 giờ mới được phép tiến hành đổ lớp tiếp theo. Tuy nhiên với khí thế tiến công để về đích đúng hạn, bên nhà thầu đã bỏ qua quy trình này và thực hiện ba lớp đổ trong một ngày. Trong giai đoạn đó diễn biến tại công trình không khỏi làm xuất hiện trong tôi - thành viện của Hội đồng Nghiệm thu Công trình Thuỷ điện Sơn La sự lo lắng mơ hồ.

              Đến tháng 9 - 2008, chúng tôi được mời đến trụ sở của EVN tai phố HT, Hà Nội để nghe giải trình của EVN và chuyên gia đầu ngành Elinco - GS. Dunstain M. và cố vấn trường KS. Moriss, về ý định thay thế một phần tro bay qua tuyển Phả Lại (với hàm lượng than chưa cháy 2 đến 3 %) bằng tro không qua tuyển (với hàm lượng than chưa cháy từ 17 đến 35 %) mà theo họ cho phép tiết kiệm cho công trình có khối lượng bê tông đầm lăn khoảng 3 triệu mét khối một khoản tiền rất lớn. Hai chuyên gia của công ty Elinco đưa ra lý do là theo tiêu chuẩn Mỹ có thể sử dụng tro bay có hàm lượng than chưa cháy đến 12 % do đó việc sử dụng tro tuyển Phả Lại có hàm lượng than chưa cháy 2-3 % là lãng phí không cần thiết (vì 1 tấn tro tuyển giá lúc đó là khoảng 600 ngàn đồng). Bằng kiến thức thực tế và lý luận tôi cương quyết bác bỏ việc thay thế 50 % tro sạch bằng tro “bẩn” như sáng kiến của phía chuyên gia và EVN. Tôi vẫn nhớ khi tranh luận nóng đến đỉnh điểm, hai chuyên gia mặt đỏ gay, đập bàn tỏ vẻ bức xúc cực độ.
                 Chúng tôi lúc đó có 3 chuyên gia đầu ngành phía VN tham gia cuộc họp (chỉ có tôi sử dụng được tiếng Anh để tranh luận) cùng với sự có mặt GS Thái Phụng Nê - chủ tịch Hội đồng Thẩm định Công trinh TĐSL nguyên bộ trưởng Bộ Năng lượng, đặc phái viên của Thủ tướng chính phủ. Tôi lúc đó đã đưa ra đòn tấn công phủ đầu, dõng dạc hỏi một câu như sau: Khi ai đó cho một dọt nước bẩn vào một mét khối nước sạch thì các ngài hãy nói cho tôi biết nước đó có còn là nước sạch nữa hay không? Cả hội trường im phăng phắc. Sau đó GS. Thái Phụng Nê lên tiếng, ông nói: Sáng kiến sử dụng tro bay Phả Lại chưa qua tuyển có hàm lượng than chưa cháy lớn nên dừng lại ở đây để tiếp tục nghe ý kiến của các nhà “bác học” Việt Nam.

              Tôi thở phào như trút được gánh nặng. Với quyền hạn được giao, với tầm nhìn, kinh nghiệm và linh cảm nghề nghiệp GS. đã làm được một việc lớn cho đất nước đó là chặn đứng hành động vội vã, thiếu cơ sở khoa học có thể có động cơ lợi ích nhóm của một ai đó bất chấp tầm quan trọng của con đập lớn nhất Đông Nam Á với số vốn bỏ ra xấp xỉ 4 tỷ đô la này.

Ảnh chụp tác giả cùng GS. Somnuk T. trên đỉnh đập thủy điện Sơn La


Ảnh chụp tác giả cùng KS. phó giám đốc và các GS. chuyên gia của Viện SIIT, Siam Cemt Corp. cục Thủy Lợi Thái Land trong gian máy phát điện nhà máy thủy điện Sơn La


Ảnh chụp tác giả cùng KS. Đức -Phó Tổng giám đốc Công ty Thủy điện Sơn La


- HẾT -